Inleiding

Eristische dialektiek is chaotische bewijsvoering, zo genoemd naar de Oudgriekse godin Eris (de Romeinse Discordia). Dialektiek in het algemeen bestaat uit een gesprekstechniek die gericht is op bewijsvoering en/of waarheidsvinding, in het bijzonder een filosofische waarheid.

De eristische dialektiek vat principes van verkeerde bewijsvoering samen, gebruikt om mensen te overrompelen of af te troeven, bij gebrek aan een deugdelijke en logische gedachtengang, of om foute gedachtengangen om te buigen.

Onderstaande nieuwe zeer beknopte puntsgewijze samenvatting in eigen tripletten, waarbij titels de plaats van nummers innemen en de schrijfstijl bewust de herinnering oproept aan oude Chinese orakelboeken, werd gemaakt door Oscar van Dillen naar aanleiding van Schopenhauer’s gelijknamige boekje, posthuum gedateerd op 1830/31 en gepubliceerd in 18641.

Onderaan zijn tenslotte enige eigentijdse addenda te vinden van de hand van de schrijver.

Dit artikel is nog niet voltooid: wordt vervolgd…

© Oscar van Dillen

Verruiming

De bewering van de tegenstander zo ruim en zo algemeen mogelijk nemen en overdrijven,
de eigen bewering daarentegen zo nauw mogelijk,
daarmee staat die van de tegenstander aan des te meer aanvallen bloot.

Homonymie

Met behulp van andere betekenissen van hetzelfde woord,
de bewering eerst uitbreiden en dan weerleggen,
en tenslotte vooral ook laten blijken dat je voelt dat het weerlegd is.

Verabsolutering

Een stelling die relatief is geformuleerd,
algemeen en absoluut opvatten,
en in deze laatste betekenis weerleggen.

Verspreide bewijsvoering

Doelbewust maar zonder navolgbaar verband via omtrekkende schijnbewegingen,
een verzameling schijnbaar losstaande premissen een voor een bevestigd krijgen,
ongemerkt en heimelijk aansturend op de onverwachte conclusie.

Andermans onwaarheden

Een hogere en echte waarheid afleiden uit andermans eigen onware premissen,
uit misvattingen die door de tegenstander feitelijk voor waar worden gehouden,
of andermans onwaarheden koppelen en tegen hem keren.

Cirkelredenering

Eerst opzettelijk inexacte herformuleringen als uitgangspunt nemen,
opdat wat eigenlijk bewijs behoeft technisch bewijsbaar wordt,
pas dan daarmee een logische gevolgtrekking opzetten.

Overrompeling door vragen

Confronteer de tegenstander met een stortvloed aan wijdlopige vragen die de beoogde conclusie maskeren,
verwerk bruikbare antwoorden snel in argumenten en vraag meteen door,
zo ziet een tegenstander die niet heel snel van begrip is redeneringsfouten over het hoofd.

Provoceren

Provoceer de tegenstander en behandel hem onbeschoft en onverholen onrechtvaardig,
want zolang hij zijn geduld verliest en kwaad is,
verliest hij zijn effectieve oordeelsvermogen.

Verspreide vraagstelling

Vragen niet in de volgorde die de conclusie vereist stellen,
houdt de tegenstander onwetend van bedoelingen en onvoorbereid op conclusies,
en vergroot de mogelijkheden zijn antwoorden onverwacht voor diverse conclusies te gebruiken.

Omgekeerde vraagstelling

Een patroon van sjabloonmatige antwoorden met strategische ontkenningen,
kan benut worden door gemaskeerde omgekeerde vraagstellingen,
die voor het tegendeel van het gezochte bevestiging vragen.

Veralgemenisering

Meerdere expliciet toegegeven afzonderlijke gevallen geforceerd tot een algemene waarheid extrapoleren,
deze algemene waarheid bovenal als impliciet reeds toegegeven poneren,
en het geheugen in plaats van het logische denken van toehoorders en tegenstander kan het gestelde bevestigen.

Bepalende woordkeuze

Kies bij het benoemen van relevante zaken bewust en zo zorgvuldig mogelijk een geschikte terminologie,
die hetgeen gesteld gaat worden a priori ondersteunt, bevestigt of zelfs impliceert,
zo bereidt men effectiever een eenvoudiger bewijsvoering voor.

Contrastwerking

Formuleer een beoogde stelling of uitspraak in redelijke bewoordingen,
stel daar het tegendeel in schriller bewoordingen tegenover,
en vraag om een keuze tussen deze twee opties.

…wordt vervolgd…

 

Eigentijds addendum 1

In grootschalige communicatie wordt niet het gezegde maar het onderwerp onthouden

Hoe dan ook, desnoods negatief, koste wat kost dagelijks in het middelpunt van de (media)belangstelling zien te komen,
het volgende moment de gepubliceerde dingen ijskoud herzien, herroepen of als leugen of complot bestempelen,
zo kan alle aandacht vastgehouden en steeds weer op de eigen persoon gericht worden.

Eigentijds addendum 2

In de grootschalige beeldcultuur wordt niet de inhoud maar de emotie onthouden

Altijd die emoties acteren die passen bij hoe men wil dat men gezien wordt,
nimmer de emoties tonen die passen bij hoe men zich werkelijk voelt,
zo kan emotie de inhoudelijkheid vervangen en zelf inhoud worden.

…wordt vervolgd…

© Oscar van Dillen

Voetnoten

  1. Zie de engelstalige Wikipedia over dit boekje van Arthur Schopenhauer hier